Soğuk hava koşullarında parmaklar, ayak parmakları, burun ve kulaklar gibi kan dolaşımının zayıf olduğu bölgelerdeki soluk cilt veya morarma...
Soğuk hava koşullarında parmaklar, ayak parmakları, burun ve kulaklar gibi kan dolaşımının zayıf olduğu bölgelerdeki soluk cilt veya morarma gibi semptomların oluşmasına raynaud hastalığı denir. İdeal ortam koşulları sağlandığında semptomlar ortadan kalkar. Bunun nedeni bölgedeki kan damarlarının daralması ve soğuk koşullar nedeniyle vazospazm yaşaması, dokuya giden kan akışının geçici olarak azalması veya durmasıdır.
Raynaud hastalığı ortam sıcaklığı ile ters orantılıdır ve mevcut olduğunda dokuya kan akışının kesilmesi nedeniyle doku hasarına neden olur. Aslında raynaud fenomeni tıbbi anlamda bir hastalık değil, var olan bir hastalığın belirtisi olarak kabul ediliyor.
Raynaud Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Raynaud fenomeninin gelişimi, altta yatan çeşitli patolojilerin varlığına ve bazı dış çevre koşullarının veya çeşitli stres etmenlerinin varlığından kaynaklanabilir. Bu anlamda raynaud fenomeni olan kişilerde bu duruma neden olan sorunları tespit etmek etkili tedavi sağlamak için önemlidir. Raynaud fenomenine neden olan sağlık sorunları şu şekilde özetlenebilir:
• Donma: Düşük ortam sıcaklıklarında damarlar daralır, kan akışını engeller ve Raynaud fenomenine neden olur.
• Skleroderma: Deride çeşitli semptomlara neden olan skleroderma başta olmak üzere parmakların deforme olması nedeniyle damar yapısı bozulduğu için raynaud fenomeni gelişebilir.
• Artrit: El ve ayak parmak eklemlerinin çeşitli faktörlere bağlı olarak iltihaplanması bu bölgelerdeki kan akışını bozarak raynaud hastalığına yol açabilir.
• Ateroskleroz: El ve ayak parmaklarına giden kan damarlarındaki aterosklerotik plaklar kan akışını bozabilir ve raynaud fenomenine yol açabilir.
• Sistemik Lupus Eritematozus: Kan dolaşımında yaygın olarak bulunan antikorların eklem ve kan damarlarının duvarlarında birikmesi nedeniyle kan akışı olumsuz etkilenir ve raynaud fenomenine neden olur.
• Sjögren Sendromu: Lupusta olduğu gibi, bu hastalıkta vücuda karşı yapılan antikorlar kan damarlarının iltihaplanmasına ve raynaud fenomenine neden olur.
• Sigara Kullanımı: Kronik sigara içmek oksijenin dokulara ulaşmasını zorlaştırdığından parmaklar gibi bölgeler dış etkenlere karşı hassas hale gelirken raynaud fenomeni soğuk iklimlerde ortaya çıkar.
• Titreşimli Aletlerin Uzun Süreli Kullanımı: İnşaat işleri veya tarım gibi titreşimli aletlerin yaygın olarak kullanıldığı işlerde, işçi parmaklarında dolaşım bozuklukları ile ciddi raynaud hastalığı ortaya çıkabilir.
• Duygusal Stres: Raynaud fenomeni, duygusal stres nedeniyle kan damarlarının daralması nedeniyle raynaud fenomenine yatkın olan kişilerde görülebilir.
• Bazı İlaçların Yan Etkisi: Beta bloker, amfetaminler gibi ilaçlar, kan damarlarını daraltarak raynaud fenomeninin görünümünü tetikleyebilir.
Belirtileri Nelerdir?
Raynaud hastalığının belirtileri, altta yatan hastalık ve tetikleyici faktörlerin şiddeti ve süresi ile yakından ilişkilidir. Sonuç olarak, Raynaud'lu kişiler genellikle aşağıdaki durumları yaşarlar:
• Soluk veya Morarmış Cilt: Atağa bağlı olarak, kişi etkilenen vücut bölgesinde (parmak veya ayak parmağı, burun, kulaklar) renk değişikliği, beyazlama veya morarma yaşayabilir.
• Duyusal Kayıp ve Uyuşukluk: Ciddi şekilde etkilenen bölgelerde dokunmada azalma, karıncalanma veya uyuşma hissedebilirsiniz.
• Ağrı: Raynaud fenomeni genellikle şiddetli ağrıya neden olmaz. Ancak özellikle sekonder raynaud hastalığında semptomlara şiddetli ağrı eşlik edebilir. Raynaud fenomeni uzun süre devam ederse, neden olabileceği doku hasarı nedeniyle ağrı şiddetlenebilir.
• Sıcak Bir Ortamda Semptomların Hafiflemesi: Soğuk havada ortaya çıkan semptomlar, genellikle sıcak bir ortamda doku ısıtıldıktan sonra 15 dakika içinde kaybolur.
Raynaud Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Genç bir bayan hasta ellerde şiddetli soğukluk, parmaklarda ileri derecede asimetrik veya simetrik morarmalar, bazen ileri derecede soluklaşma şikayetleri ile öncelikle dahili branşlara başvuru yapıyor. Öncelikle skleroderma olacağı düşünülerek romotoloji bölümüne sevk edilir, yapılan tetkikler sonucu raynauld hastalığı olduğu söylenerek kardiyoloji ve damar cerrahisine sevk edilir. Sonuç olarak bazı ilaçlar veriliyor ve tedavisi olmadığı söylenir. Bu çaresizlik içinde maalesef bazıları tarafından da kök hücre tedavisi önerilir. Bir yıl süren bu kısır döngü sonunda el parmak uçlarında yaralar açılmaya başlar ve ilerleyerek parmakları ampute olması gerektiği söylenir.
İşte bu gerçek olan tablo sıklıkla çok hastanın başına gelmektedir. Oysa sklerodermanın diğer belirtileri ve bulguları olmayan hastalarda yapılan torakal sempatektomi tüm belirti ve bulguları ortadan kaldırmaktadır. Çok basit ve zararsız olan bu basit ameliyat maalesef bilgi ve tecrübe eksikliği sonucu yapılmamaktadır.
Bu hastalığın tanısı çok kolaydır. Yine de tereddüt olduğunda üst ekstremitelerin (eller ve kolların) bilgisayarlı tomografik anjiografisi yapıldığında ellerdeki vaskularizasyonun (damarsal yapıların) zayıf dolum görüntüsü tanıyı kolaylaştırır.
Raynaud hastalığı tedavisi için asıl amaç, atakların sıklığını ve şiddetini azaltmaktır. Tedavi için eğer parmaklarda iskemik olay çok şiddetli değil ise öncelikle kısa süre stres ve soğuktan uzak durması ellerini sıcak tutması önerilir, yanı sıra damar kasılmasına yönelik ilaçlar verilebilir. Fakat şikayetlerin devam etmesi ve artması durumunda vakit kaybetmeden torakal sempatektomi ameliyatı yapılarak elin ince çaplı arter (damarların) üzerindeki vazokonstrüktör (damar kasıcı)etkiyi yapan sempatik sistem aktivitesinin ortadan kaldırılması şarttır. Bu ameliyatın hiçbir yan etkisi olmadığı gibi operasyonun hemen sonrasında dramatik düzelme görülür. Eller ısındığı gibi, renk değişikliği ortadan kalkar. Parmaklarda yara oluşmuşsa 1 ay içinde tam iyileşme görülür.
Raynaud Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Raynaud hastalığı tedavi edilmezse veya buna neden olan koşullar ortadan kaldırılmazsa, giderek kötüleşir, beyaz parmak ağrısı daha sık ve şiddetli hale gelir ve hasar kalıcıdır, çünkü parmakta kan akışı oluşur. Nadiren kangren geliştiği söylenebilir. Bu kadar ağır hastalığı olan kişiler çalışamayabilir ve işten izin almak zorunda kalabilirler. Bu nedenle raynaud fenomenini erkenden teşhis etmek ve ilerlemesini önlemek oldukça önemlidir.
Hiç yorum yok
Yorumlarınızı bekliyoruz